Diety eliminacyjne - co warto o nich wiedzieć?

Na czym polega dieta eliminacyjna?

Dieta eliminacyjna polega na rezygnacji z określonej grupy produktów lub jednego z nich. Powinny ją stosować osoby cierpiące na alergie, nietolerancje pokarmowe oraz niektóre choroby autoimmunologiczne (np. Hashimoto).

Jednak coraz więcej osób decyduje się na dietę alternatywną, czyli dietę która z wyboru wyłącza pewne grupy pokarmów, np. diety wegetariańskie i wegańskie. Bez względu na to czy wymaga od nas tego stan zdrowia, czy też decydujemy się na to z innych powodów, pamiętajmy, że prawidłowe żywienie polega na pokryciu zapotrzebowania organizmu na wszystkie składniki odżywcze.

Dieta eliminacyjna a poziom żelaza i witaminy B12

Dieta eliminacyjna, typu dieta wegetariańska i wszystkie jej odmiany, może pozytywnie wpływać na stan organizmu, obniżają ryzyko pojawienia się chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy czy otyłości. Jednak pozytywne działanie tej diety możliwe jest jedynie przy jej odpowiednim zbilansowaniu. Diety eliminacyjne u dzieci i osób starszych wymagają szczególnie dużej uwagi, bo niewłaściwie przeprowadzane mogą prowadzić do zaburzeń rozwojowych lub przyspieszenia procesu starzenia.

Osoby rezygnujące z mięsa w diecie eliminacyjnej powinny zadbać o odpowiedni poziom żelaza i witaminy B₁₂ ponieważ jest ono głównym źródłem tych dwóch składników. Natomiast w źródłach roślinnych żelazo i witamina B₁₂ występują w mniejszej ilości i mają ograniczone wchłanianie.

Żelazo w diecie eliminacyjnej

W żywności występują dwa rodzaje żelaza: w formie hemowej (produkty pochodzenia zwierzęcego) i formie niehemowej (produkty roślinne). Żelazo hemowe jest znacznie lepiej przyswajalne niż niehemowe. Witamina B₁₂ znajduje się w niektórych jadalnych wodorostach, jednak zawierają one nieaktywne formy tej witaminy, które tylko strukturą przypominają formę aktywną.

Żelazo jest niezbędnym mikropierwiastkiem, biorącym udział w procesach krwiotworzenia, przenoszeniu tlenu jako składnik hemoglobiny oraz rozwoju mózgu, mięśni i tkanek. Głównym źródłem dobrze przyswajalnego żelaza w diecie są mięso i ryby. Żelazo w produktach roślinnych jest w postaci niehemowej, która jest znacznie gorzej wchłaniana. Na wchłanianie żelaza mają także wpływ inne składniki, np. witamina C pozytywnie wpływa na przyswajanie żelaza w organizmie.

Witamina B12 w diecie eliminacyjnej

Głównym źródłem witaminy B₁₂ są produkty pochodzenia zwierzęcego takie. jak: wątroba wołowa i wieprzowa, żółtko jaja kurzego itp. Witamina B₁₂ pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek, uczestniczy w metabolizmie energetycznym i metabolizmie homocysteiny oraz pomaga w odpowiednim funkcjonowaniu układu odpornościowego i nerwowego.

Dieta eliminacyjna a witamina D

Rezygnując z nabiału, zarówno w dietach wegetariańskich jak i bezlaktozowych, należy pamiętać o odpowiedniej ilości wapnia oraz witaminy D. Witamina D jest szczególnie ważna ponieważ jej poziom jest niski ze względu na ilość nasłonecznienia w naszej strefie klimatycznej.

Witamina D jest syntetyzowana w naszym organizmie, jednak do tego procesu wymagana jest odpowiednia ekspozycja na słońce. W Polsce synteza skórna jest efektywna jedynie od kwietnia do września, w godzinach od 10:00 do 15:00, przez 15 minut bez zastosowania filtrów ochronnych i przy 18% odsłoniętej skóry.

Witaminę D możemy także dostarczyć do organizmu z pożywienia, jednak w niewielkich ilościach. Znajduje się ona m.in. w tłustych rybach, jajach, mleku i przetworach mlecznych.

Dieta eliminacyjna a tłuszcze

Osoby będące na dietach eliminacyjnych, zwłaszcza dietach odchudzających, często rezygnują ze wszystkich źródeł tłuszczy. Istnieje przekonanie, że tłuszcz jest przyczyną wzrostu masy ciała. Jest to zarówno fakt jak i mit, ponieważ tłuszcze w nadmiernej ilości i nieodpowiednich proporcjach mogą prowadzić do wzrostu masy ciała. Natomiast dobre tłuszcze powinny znaleźć się w diecie, ponieważ w odpowiedniej ilości regulują szereg procesów w naszym organizmie.

Tłuszcze są źródłem niezbędnych nasyconych kwasów tłuszczowych (omega-3 i omega-6) oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E i K). Składniki te w organizmie są niezbędne do budowy komórek, tkanek i narządów oraz do syntezy substancji takich jak, np. hormony.

Dieta eliminacyjna a suplementacja

Konsekwencją niedostatecznej ilości składników odżywczych w diecie eliminacyjnej może być niedożywienie jakościowe i ilościowe. Może to prowadzić do:

• osłabienia siły mięśniowej i odporności
• uczucia zmęczenia i znużenia
• trwałych zmian w narządach

Aby uniknąć negatywnych konsekwencji diet eliminacyjnych należy zwrócić uwagę na zawartość składników odżywczych w spożywanych produktach oraz monitorować ich stężenie we krwi. W sytuacji gdy nie jesteśmy w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości mikro i makroelementów, warto wzbogacić dietę eliminacyjną w suplementy diety, które stanowią źródło łatwo przyswajalnych składników odżywczych.