Żelazo - funkcje, właściwości, źródła w diecie

Za co odpowiada żelazo w organizmie?

Żelazo to niezwykle ważny pierwiastek, który jest składnikiem hemoglobiny i czerwonych krwinek. Jego głównym zadaniem jest rozprowadzanie tlenu po całym organizmie.

Żelazo:

• jest niezbędne do prawidłowego metabolizmu energetycznego,
• pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego,
• przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia¹.

Jest więc ono bardzo ważne dla zdrowia całego organizmu.

W czym jest żelazo? Najlepsze źródła żelaza w diecie

Żelazo występuje w żywności w dwóch formach: hemowej i niehemowej. Forma hemowa pochodzi głównie z produktów pochodzenia zwierzęcego i jest lepiej przyswajalna, natomiast forma niehemowa występuje głównie w produktach roślinnych.

Produkty bogate w żelazo hemowe

• ryby i owoce morza, w tym sardynki, tuńczyk, ostrygi (także te z puszki)
• czerwone mięso
• podroby
• kurczak

Produkty bogate w żelazo niehemowe

• orzechy
• zboża
• nasiona
• rośliny strączkowe
• zielone warzywa liściaste²

U kogo występuje niski poziom żelaza?

Co sprzyja występowaniu niższego poziomu żelazo? Niski poziom żelaza częściej występuje u:

• dzieci,
• miesiączkujących kobiet,
• kobiet w ciąży (z uwagi na zwiększone zapotrzebowanie na żelazo przez płód),
• wegan – ze względu na dietę ubogą w produkty zawierające żelazo hemowe.

Kto może mieć nadmiar żelaza?

Zbyt wysoki poziom żelaza może być wywołany genetycznymi predyspozycjami, gdy organizm wchłania zbyt duże ilości żelaza z pożywienia albo gdy dostarczy się go zbyt dużo, na przykład z lekami³. Dlatego tak ważne jest, aby nie przyjmować żelaza w dużych dawkach bez wcześniejszego zbadania jego poziomu we krwi i konsultacji z lekarzem.

Dlaczego oprócz poziomu żelaza warto sprawdzić poziom ferrytyny?

Jeśli występuje podejrzenie, że możesz mieć niski poziom żelaza, lekarz prawdopodobnie zleci Ci zbadanie jego poziomu we krwi. Czasem może Ci też zostać zlecone badanie poziomu ferrytyny, czyli białka, w którym gromadzi się żelazo. Dlaczego jest ono takie ważne?

Ferrytyna a żelazo

Ponieważ ferrytyna gromadzi żelazo, jej badanie pokazuje jakie są zapasy tego pierwiastka w organizmie⁴. Prawidłowy wynik badania żelaza i niski poziom ferrytyny mogą wskazywać na istniejące problemy z żelazem albo te mogące pojawić się w przyszłości.

Dlatego warto wykonywać taki zestaw badań w celu sprawdzenia stężenia żelaza w organizmie, zwłaszcza u kobiet, które przez menstruację są bardziej narażone na niski poziom żelaza.

Jak szybko uzupełnić żelazo w organizmie?

Niski poziom żelaza należy zawsze skonsultować z lekarzem, aby ustalić dalsze postępowanie. Może być konieczne odpowiednie dostosowanie diety i ewentualne włączanie produktów zawierających żelazo, zgodnie z zaleceniami specjalisty. Spożywanie produktów bogatych w żelazo, takich jak czerwone mięso, podroby, ryby czy rośliny strączkowe, może pomóc w naturalnym podniesieniu poziomu tego pierwiastka.

Bibliografia:

1. Żelazo pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji poznawczych. Żelazo przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego. Żelazo pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny. Żelazo pomaga w prawidłowym transporcie tlenu w organizmie. Żelazo pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Żelazo przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.
2. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-HealthProfessional/
3. https://www.healthline.com/nutrition/why-too-much-iron-is-harmful#TOC_TITLE_HDR_5
4. https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/ferritin