Adaptogeny (rośliny adaptogenne) - działanie i właściwości

Czym są adaptogeny?

To dla Ciebie zupełnie nowy termin i zastanawiasz się, co to są adaptogeny? Rośliny adaptogenne według definicji Amerykańskiej Agencji Żywności i Leków (FDA), to takie, które regulują pracę organizmu i pomagają mu lepiej dostosować się do zmieniającego się środowiska.

Jakie właściwości mają rośliny adaptogenne?

Adaptogeny ograniczają negatywny wpływ czynników środowiskowych, takich jak np. zanieczyszczenie powietrza czy promieniowanie UV. Celem adaptogenów jest utrzymanie stanu homeostazy, czyli równowagi w organizmie, niezależnie od zewnętrznych warunków¹.

Pod terminem “zioła adaptogenne” czy “rośliny adaptogenne” pojawia się coraz więcej nowych nazw.

Przykłady adaptogenów potwierdzonych naukowo

Adaptogeny, które mają potwierdzone naukowo działanie i z którymi możesz spotkać się, to:

• żeń-szeń koreański
• cytryniec chiński
• różeniec górski¹
• maca
• ashwagandha
• gotu kola

Jakie działanie mają adaptogeny?

Jak dokładnie działają adaptogeny? Pod ich enigmatyczną definicją kryć może się wiele różnych zastosowań. Przyjrzyjmy się, jakie są właściwości adaptogenów będących w powszechnym użyciu:

Żeń-szeń

W naturze występuje wiele odmian żeń-szenia, ale za adaptogen uważa się głównie żeń-szeń koreański. Jest on niezwykle popularny w Azji, zwłaszcza w Korei Południowej. Żeń-szeń jest też składnikiem wielu suplementów diety czy kosmetyków.

W żeń-szeniu znajduje się ponad 200 biologicznie czynnych substancji, takich jak wpływające korzystnie na układ nerwowy ginsenozydy oraz składniki mineralne i witaminy, w tym witamina A, witamina C czy witamina E.

Jest on pomocny w⁶:

• utrzymaniu odpowiedniego poziomu energii i witalności,
• zmniejszaniu uczucia zmęczenia i znużenia,
• utrzymaniu sprawności umysłowej³,
• utrzymaniu sprawności seksualnej.

Różeniec górski

Najbardziej powszechne jest stosowanie korzenia tej rośliny. W korzeniu różeńca górskiego znajduje się, podobnie jak w żeń-szeniu, bardzo dużo substancji biologicznie czynnych, takich jak fenylopropanoidy, związki fenolowe czy flawonoidy. Działa on korzystnie na organizm, wspierając jego⁷:

• sprawność umysłową,
• sprawność i wytrzymałość fizyczną,
• serce i układ krążenia poprzez utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi.

Ashwagandha

To jeden z najbardziej znanych adaptogenów. Ashwagandha, znana również jako witania ospała, czyli Withania somnifera, zyskała popularność dzięki swoim wszechstronnym właściwościom wspierającym organizm w radzeniu sobie ze stresem oraz poprawie sprawności fizycznej i umysłowej. Ashwagandha wspiera⁵:

• odporność na stres⁴,
• sprawność fizyczną i umysłową,
• witalność organizmu,
• proces zasypiania.

Jakie jest najczęstsze zastosowanie adaptogenów?

Adaptogeny różnią się zakresem działania, dlatego istotne jest, aby dobierać je w zależności od indywidualnych potrzeb organizmu, najlepiej po konsultacji z lekarzem.

Czy można łączyć adaptogeny i jak robić to właściwie?

Łączenie adaptogenów jest możliwe, jednak powinno odbywać się w sposób przemyślany, najlepiej po konsultacji ze specjalistą. Warto pamiętać, że poszczególne adaptogeny wspierają różne obszary funkcjonowania: niektóre poprawiają koncentrację i sprawność umysłową, a kolejne wspomagają regenerację i witalność po wysiłku fizycznym.

Adaptogeny – dla kogo?

Stosowanie adaptogenów może przynieść korzyści osobom, które dążą do utrzymania równowagi w ciele i umyśle, szczególnie w dynamicznych i wymagających okresach życia.

Bibliografia:

1. Adaptogen, ScienceDirect, https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/adaptogen
2. Liao LY, He YF, Li L, et al. A preliminary review of studies on adaptogens: comparison of their bioactivity in TCM with that of ginseng-like herbs used worldwide. Chin Med. 2018;13:57. Published 2018 Nov 16. doi:10.1186/s13020-018-0214-9
3. Wee JJ, Mee Park K, Chung AS. Biological Activities of Ginseng and Its Application to Human Health. In: Benzie IFF, Wachtel-Galor S, editors. Herbal Medicine: Biomolecular and Clinical Aspects. 2nd edition. Boca Raton (FL): CRC Press/Taylor & Francis; 2011. Chapter 8.
4. Health Benefits of Ashwagandha, Based on Research, Jillian Kubala, MS, RD and Franziska Spritzler, medically reviewed by Jared Meacham, PhD., RD,  CSCS, https://www.healthline.com/nutrition/ashwagandha#4.-May-help-boost-testosterone-and-increase-fertility-in-men
5. Ashwagandha wspiera odporność na stres i łagodzi jego skutki. Ashwagandha wspomaga sprawność umysłową i fizyczną oraz witalność organizmu. Ashwagandha ma pozytywny wpływ na sen. Ashwagandha, wspomaga zdrowie skóry. Ashwagandha wspiera prawidłowe działanie układu krążenia i serca. Ashwagandha wspiera sprawność seksualną.
6. Żeń Szeń wspiera odporność na stres i łagodzi jego skutki. Żeń Szeń pomaga w utrzymaniu energii i witalności. Żeń Szeń przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia. Żeń Szeń pomaga w utrzymaniu sprawności umysłowej na prawidłowym poziomie. Żeń Szeń pomaga w utrzymaniu sprawności seksualnej.
7. Różeniec górski wspiera sprawność umysłową. Różeniec górski wspomaga sprawność i wytrzymałość fizyczną. Różeniec górski wspiera serce i układ krążenia poprzez utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi.